پەيغەمبەر ۋە ساھابىلار شەخسىيىتى ئوبرازلاشتۇرۇلغان سېنارىيە فىلىملىرىنى كۆرۈشنىڭ ھۆكمى

النسخ

1 پهيغهمبهر ۋە ساهابىلار شهخسىيىتى ي وبرازلاشتۇرۇلغان سېنارىيه فىلىملىرىنى كۆرۈشنىڭ هۆكمى ] الا و غور ة - ي ۇيغۇرچه - uyghur [ سهي ۇدى ي هرەبىستان ي ىلمى تهتقىقات دىنى پهتىۋا تهشۋىقات كومىتېتى تهرجىمه قىلغۇچى: سهيپىددىن ي هبۇ ي ابدۇلي هزىز تهكشۈرۈپ بېكىتكۈچى: نىزامىددىن تهمكىنى

2 م مشاهدة الا فلام واملسلسلات اليت تمثل الا نبياء والصحابة» باللغة الا و غور ة «لجنة ادلاي مة للبحوث العلمية والا فتاء وادلعوة والا رشاد رمجة: يف ادلين أبو عبد العز ز مراجعة: نام ادلين تمكي

3 پهيغهمبهر ۋە ساهابىلار شهخسىيىتى ي وبرازلاشتۇرۇلغان سېنارىيه فىلىملىرىنى كۆرۈشنىڭ هۆكمى نومۇرلۇق سوي ال سوي ال: ي ۆسمۈرلهرگه تهلىم بېرىش ي ۈچۈن پهيغهمبهرلهرنىڭ شهخسىيىتى ي وبرازلاشتۇرۇلغان سېنارىيه فىلىملىرىنى قويۇپ بېرىش دۇرۇسمۇ شۇنداقلا مهريهم ي انىمىز ۋە بىلال رەزىيهللاهۇ ي هنهۇ يۇسۇپ ي هلهيهىسسالام ۋە ي هررىساله (رەسۇلۇللاهنىڭ هاياتى تهسۋىرلهنگهن فىلىم) قاتارلىق سېنارىيه فىلىملىرىنى كۆرۈش توغرىمۇ مهن پهرزەنتلىرىمگه پهيغهمبهرلهرنىڭ ي هلچىلىك ۋەزىپىسىنى يهتكۈزۈش يولىدا تارتقان جاپا-مۇشهققهتلهرنى چۈشهندۈرۈش ۋە پهيغهمبهرلهرنىڭ ي وخشاش بولمىغان دەۋىردىكى هاياتىنى تهلىم بېرىش ي ۈچۈن يۇقىرىقى ۋەسىلىنى قوللىنىمهن بۇ قىلغىنىم توغرىمۇ. بۇ ههقته تهپسىلى چۈشهنچه بېرىشىڭلارنى سورايمهن. جاۋاپ: بارلىق گۈزەل ماختاشلار ي الهملهرنىڭ پهرۋەردىگارى بولغان ي اللاه تاي الاغا خاستۇر. بىرىنچى: بارلىق دىنى ي الىملار پهيغهمبهرلهرنى بولۇپمۇ پهيغهمبىرىمىز مۇههممهد ي هلهيهىسسالامنىڭ شهخسىيىتىنى ي وبرازلاشتۇرۇشنىڭ هاراملىقى يهنى قهتي ىي چهكلهنگهنلىكىگه بىرلىككه كهلگهن. بۇ قارار سهي ۇدى ي هرەبىستان ي ىلمى تهتقىقات دىنى پهتىۋا تهشۋىقات كومىتېتى ۋە ي ىسلام پىقهى ي اكىدىمىيسىنىڭ مهككه-مۇكهررەمه شههىرىدە ي ۆتكۈزۈلگهن يىغىلىشىدا مهزكۇر ي شىنىڭ هاراملىقىنى توغرىسىدا دىنى ي ۆلىمالار بايانات ي ىلان قىلغان. 3

4 و شۈبهىسىزكى پهيغهمبهرلهرنىڭ شهخسىيىتى ي وبرازلاشتۇرۇش بولسا ي ۇلارنىڭ ي ابرويىنى چۈشۈرۈش كىشىلهرنىڭ قهلبىدىكى ي وبرازىنى خۇنۇكلاشتۇرۇشتىن ي ىبارەت بولۇپ كىشىلهر قهلبىدىكى پهيغهمبهرلهرگه بولغان هۆرمهت سۆيگۈ مېهرى-مۇههببهت ۋە پىداكارلىق تۇيغۇلىرى بۇ ي ارقىلىق سۇسلىشىدۇ. ي هپسۇسلىنارلىقى بۇ سىنارىيىنىڭ قونچاق فىلىم شهكلىدە ي ىشلىنىشىدۇر. پهيغهمبهرلهر ههققىدە ي اللاه تاي الانىڭ بىزگه قۇري ان كىرىمدە بايان قىلىپ بهرگهن قىسىسىلىرى يىتهرلىكتۇر. ي اللاه تاي الا بۇ ههقته ر ت ى ف و و الا ل اب يث ا د د ي م مۇنداق دەيدۇ: ي ي ص ص ص م م ع ا لا ا ء و و ة ا ى و ر ح ص يل و و يل ي ي ي ي ن ت ص و و ي و م و و ن و ي ة ل تهرجىمىسى: «ي ۇلارنىڭ قىسسىسىدىن ي هقىل ي ىگىلىرى ي هلۋەتته ي ىبرەت ي الىدۇ. (قۇري ان) يالغاندىن توقۇلغان سۆز ي همهس لېكىن ي ۇ ي ۆزىدىن ي ىلگىرى نازىل بولغان (ساماۋى) كىتابلارنى تهستىق قىلغۇچىدۇر ههممه نهرسىنى ي ىنچىكه بايان قىلغۇچىدۇر ي ىمان ي ېيتىدىغان قهۋم ي ۈچۈن هىدايهتتۇر ۋە رەهمهتتۇر». [سۈرە يۈسۈپ ١١١- ي ايهت]. ي ىسلام پىقهى ي اكىدىمىيسىنىڭ قارارىدا مۇنداق بايان قىلىنغان: «ي ارتىسلار تهقلىد قىلىپ رول ي السا تاماشىبىنلارغا نىسبهتهن هۆرمهتلىك كىشىلهرنىڭ سىماسى خىيال قىلىنىدۇ بۇ سېنارىيه كىنو شهكلىدە ياكى درامما شهكلىدە ياكى قونچاق فىلىم شهكلىدە ياكى ي ۇلارنىڭ سىماسى ي ىپادىلىنىدىغان ياكى ي ىپادىلهنمهيدىغان هالهتته بولسۇن بهرىبىر ي وخشاشلا هارامدۇر. بۇنداق قىلىش ي ىسلام شهرىي هت پرىنسىپىدا چهكلىنىدۇ. بۇ شهكىلدىكى فىلىملهرنى مهقسهتلىك ياكى مهقسهتسىز ياكى مهلۇم غهرەزلهر بىلهن ي ىشلهش ۋە بۇنى تارقىتىش توغرا ي همهس چۈنكى 4

5 بۇنىڭدىن كېلىپ چىقىدىغان بۇزۇقچىلىق ناهايىتى كۆپ ۋە كېيىنكى خهتهرنى تهسهۋۋۇر قىلغىلى بولمايدۇ. مۇسۇلمان دۆلهت رەهبهرلىرى تهلىم-تهربىيه ۋە تهشۋىقات- مهدەنىيهت مىنىستىرلىكىنىڭ مهسي ۇللىرى ي ۇنىڭدىن باشقا بارلىق ي اخبارات ي ورۇنلىرىنىڭ باشلىقلىرى قىسىسه رىۋايهت سههنه ي هسهرلىرى بالىلار كىتابلىرى قونچاق فىلىم تىلېۋىزىيه قاتارلىق تهشۋىقات ۋاستىلىرىدا پهيغهمبهري هلهيهىسسالامنى سۈرەتلىك ياكى سۈرەتسىز گهۋدىلهندۈرۈشنى كهسكىن چهكلىشى كېرەك. بۇنداق قىلمىشلار كۆرۈلسه كهسكىن چارە قوللىنىش ۋە بۇ شهكىلدىكى ي هسهرى بۇيۇملارنى يوق قىلىۋېتىش لازىم. پهيغهمبهري هلهيهىسسالامنىڭ شهخسىيىتىنى تهسۋىرلهپ فىلىمغا ي ىلىش`چهكلهنگهندەك ي ۇنىڭدىن باشقا بارلىق پهيغهمبهرلهرنىڭمۇ شهخسىيىتىنى تهسۋىرلهپ فىلىمغا ي ىلىش چهكلىنىدۇ. بۇ قىلمىش پهيغهمبهري هلهيهىسسالام شهخسىيىتى ههققىدە هارام بولغاندەك باشقا بارلىق پهيغهمبهرلهرنىڭ ههققىدىمۇ هارامدۇر». مانا بۇ ي ىسلام پىقهى ي اكىدىمىيسىنىڭ ٨- نۆۋەتلىك يىغىندىكى ٦- قارارى. يۇقىرىدىكى قارارغا ي اساسلانغاندا بۇ سېنارىيه فىلىملهر كىنو شهكىلدە ياكى قونچاق فىلىم شهكلىدە بولسۇن ي ۇنى كۆرۈش ي وخشاشلا چهكلىنىدۇ. ي ىككىنچى: دىنى ي الىملارنىڭ توغرا كۆز قارىشىغا ي اساسهن ساهابىلارنىڭ شهخسىيىتىنى ي وبرازلاشتۇرۇپ فىلىم ي ىشلهش توغرا ي همهس. بۇ توغرىدا سهي ۇدى ي هرەبىستاندىن يۇقىرى دەرىجىلىك ي الىملار ههيي ىتى پهتىۋا چىقارغان ۋە ي ىسلام دۇنياسى ي ىتتىپاقىغا قاراشلىق ي ىسلام پىقهى ي اكىدىمىيسىمۇ قارار چىقارغان. بۇ قارارلار (١٦٣١٠٧) بۇ نومۇردىكى سۇي اللارنىڭ جاۋابىغا تهپسىلى بايان قىلىنغان. 5

6 ساهابىلارنى تهقلىد قىلىشتا ي ۇلارنىڭ ي ارىسىدا هېچ پهرق يوق مهيلى مهشهۇر تۆت خهلىپىنىڭ ياكى باشقىلارنىڭ بولسۇن ي ۇلارنىڭ شهخسىيىتىنى تهسۋىرلهپ رولغا چىقىش ياكى فىلىم ي ىشلهش ي وخشاشلا چهكلهنگهندۇر. چۈنكى بۇ ي ارقىلىق ساهابىلهرنىڭ كىشىلهر قهلبىدىكى هۆرمىتى ۋە شانلىق ي وبرازىنىڭ چۈشۈشىگه سهۋەپ بولىدۇ. ههقىقهتهن ي ۇلار پهيغهمبهري هلهيهىسسالامغا ههمراه بولۇشتىن ي ىبارەت چوڭ شهرەپكه ي ېرىشكهن. دىننى قوغداش ي ىسلامنى مۇهاپىزەت قىلىش ي اللاهقا ي اللاهنىڭ روسۇلىغا ۋە ي اللاهنىڭ دىنىغا بولغان ي ىخلاسى بىلهن پهيغهمبهري هلهيهىسسالام بىلهن بىرلىكته نۇرغۇن غازاتلارغا قاتناشقان. ي اللاهنىڭ پهزلى ي اندىن ي ۇلارنىڭ تىرىشچانلىقى سهۋەپلىك دىن ۋە ي ىلىم-مهرىپهت بىزلهرگه قهدەر يېتىپ كهلدى. شۇنىڭ ي ۈچۈن ي ۇلارنى هۆرمهتلهش ي ېهتىرام قىلىش زۆرۈر بولىدۇ. ي ۇلارنىڭ شهخسىيىتىنى دوراپ رول ي ىلىش ي ۇلارنىڭ كىشىلهر قهلبىدىكى ههيۋىتىنى ي اجىزلاشتۇرۇپ قويىدۇ ههتتا بهزى تاماشىبىنلارنىڭ زېهنىدە تهقلىدى رول ي ىلىپ چىققان ي ارتىسنى ساهابىنىڭ ي ۆزى دەيدىغان خاتا چۈشهنچه شهكىللىنىدۇ. بۇنىڭدىن سېرىت سېنارىيه فىلىملىرى كۆپلىگهن ي ۆزگهرتىش ۋە ي ۇلارنىڭ يۈزىنى چۈشۈرۈشتهك ناچار بۆلۈملهرنى ي ۆز ي ىچىگه ي الىدۇ. تهشۋىقات ۋاستىلىرى ياكى سىياسى غهرەز تهقهززا قىلىدىغان بهزى توقۇلما ۋاقىي هلىكلهرنى كىرىشتۈرۈپ قويۇشتىن ساقلىنالمايدۇ. (بۇنىڭ تىپىك مىسالى يۇسۇپ ي هلهيهىسسالامنىڭ سېنارىيه فىلىمىدىكى بهزى مهزمۇنلار قۇري ان كهرىمدە بايان قىلىنغان قىسسه بىلهن پهرقلىق بولىشىدۇر. مۇههررىر). 6

7 سهي ۇدى ي هرەبىستان ي ىلمى تهتقىقات دىنى پهتىۋا تهشۋىقات كومىتېتىنىڭ (١\٧١٢) نومۇرلۇق پهتىۋاسىدا: «ساهابىلارنى ياكى ي ۇلاردىن بىرەرسىنىڭ شهخسىيىتى ي وبرازلاشتۇرۇپ فىلىم ي ىشلهش توغرا ي همهس. گهرچه مهزكۇر ي ىشتىن ي ۆز گۇمانىدا ياخشىلىق مهقسهت قىلىنسىمۇ ي همهلىيهتته ي ۇلارنىڭ ي وبرازىنى چۈشۈرۈش هۆرمىتىنى تۆۋەنلىتىش قاتارلىق ي ىشلار بولغانلىقتىن ي ۇنىڭدىن كېلىپ چىقىدىغان ياخشى نهتىجىدىن بۇزۇقچىلىق ي ېشىپ كېتىدۇ بۇزۇقچىلىقى ي ارتۇق بولغان ههرقانداق ي ىش چهكلىنىدۇ. يۇقىرى دەرىجىلىك ي الىملار ههيي ىتى تهرىپىدىنمۇ بۇنىڭغا ي وخشاش ي ىشلارنىڭ ههرقاندىقىنى چهكلهش توغرىسىدا قارار چىقىرىلغان». ههممهيلهننىڭ تهڭ بههرىمان بولىشى ۋە پايدىلىنىشى ي ۈچۈن سهي ۇدى ي هرەبىستاندىن يۇقىرى دەرىجىلىك ي الىملار ههيي ىتىنىڭ بارلىق ي هزالىرىنىڭ بىرلىككه كېلىشى بىلهن ي وتتۇرىغا قويۇلغان قارارىنى بايان قىلىمىز مهزكۇر قارار تۆۋەندىكىلهردىن ي ىبارەت: ١ -ههقىقهتهن ي اللاه تاي الا ساهابىلارنى مهدهىيىلىدى ي ۇلارنىڭ ي الى مهرتىۋىلىرىنى بايان قىلدى شۇنىڭ ي ۈچۈن ي ۇلارنىڭ سىماسى ي ىپادىلهنگهن كىنو- تىياتىر درامما قونچاق فىلىم قاتارلىق سىنارىيىلهرنى ي ىشلهش ۋە كۆرۈش ي اللاه تاي الانىڭ ي ۇلارنى مهدهىيىلىشىگه ي ۇلارغا تهييارلانغان يۇقىرى مهرتىۋىلهرگه ۋە ي ۇلارغا قىلىنغان ي ىززەت-ي ىكراملارغا زىت كېلىدۇ. - 2 ي ۇلارنىڭ قايسى بىرىنى دوراپ رول ي ىلىش بولسا ي ۇلارنى مهسخىرە قىلىش ۋە هۆرمهتسىزلىككه ي ىلىپ بارىدۇ. ي ۇلارنىڭ شهخسىيىتى تهقلىد قىلىپ رول ي الغان ي ارتىس تهقۋادارلىق ۋە ياخشىلىق تهرەپتىن ي ىسلامى ي هخلاق-پهزىلهتتىن تولۇق يېتىشكهن كىشىلهردىن بولۇشى ناتايىن شۇنىڭ بىلهن بىرگه فىلىم شىركهتلىرى تارىخى شهخسلهرنىڭ تهرجىمىهاللىرىنى 7

8 سىنارىيىلهشتۇرۇشنى پۇل تېپىشنىڭ دەسمىسى قىلىپ ي ۆزى بىلىپ-بىلمهي ي ۇلارنىڭ شهخسىيىتىنى خۇنۇكلاشتۇرىدۇ. ههرقانچه ساقلانغان تهقدىردىمۇ بۇ سېنارىيىلهر يالغانچىلىق- ساختىپهزلىك ۋە غهيۋەت-شىكايهتلهردىن خالى بولالمايدۇ. 8 شۇنداقلا ساهابىلارنىڭ شهخسىيىتى ي وبرازلاشتۇرۇپ سېنارىيه فىلىملىرىنى ي ىشلهش ي ۇلارنىڭ كىشىلهر قهلبىدىكى ي وبرازىنى خۇنۇكلهشتۈرىدۇ كىشىلهرنىڭ پهيغهمبهري هلهيهىسسالامنىڭ ساهابىلىرىغا بولغان ي ىشهنچىسى سۇسلىشىدۇ مۇسۇلمانلارنىڭ قهلبىدە ي ۇلارنىڭ ي وبرازى چۈشىدۇ-دە ي ۇلارنىڭ شانلىق هاياتى ۋە دىنى توغرىسىدا شۈبهىلىنىشكه يوچۇق ي ېچىلىدۇ. ي ۇلار توغرىسىدا جېدەل-ماجرا مۇنازىرىلهر پهيدا بولىدۇ. ي ۇنىڭدىن سىرت بهزى ي ىشلارنى مىسالغا ي الساق ي ارتىسلارنىڭ بىرى ي هبۇ جههل ۋە شۇنىڭغا ي وخشىغان تاغۇت- كاپىرلارنى تهقلىد قىلىپ رول ي ىلىپ بىلال رەزىيهللاهۇ ي هنهۇ ۋە پهيغهمبهري هلهيهىسسالامنى تىللاش-مهسخىرە قىلىش ۋە ي ىسلام دىنىنى هاقارەت قىلىشتهك سۆز-ههرىكهتلهرنى ي ۆز تىلى ۋە ههرىكهتلىرى بىلهن ي ىپادىلهيدۇ. شۈبهىسىزكى بۇنىڭغا ي وخشىغان ي ىشلارنىىڭ ي ىنكار قىلىنىدىغانلىقىدا هېچشهك يوق. شۇنداقلا ي ۇلار بۇ خىلدىكى سېنارىيه فىلىملىرى ي ارقىلىق مۇسۇلمانلارنىڭ ي ۆز ي هقىدىسى پهرۋەردىگارىنىڭ كىتابى ۋە پهيغهمبهر ي هلهيهىسسالامنىڭ سۈننهتلىرى توغرىسىدىكى ي ېتىقادى ۋە پىكىر-قاراشلىرىنى قالايمىقانلاشتۇرۇشنى مهقسهت قىلىدۇ. ٣- بۇ شهكىلدىكى سېنارىيه فىلىملهرنى ي ىشلهش مۇسۇلمانلار ي ۈچۈن پايدىلىق دەپ قارالغاندا يهنى بۇنىڭدا ههقىقهتنى تاللاش بىلهن بىرگه ي ېسىل ي هخلاق گۈزەل ي ادەتلهرنى ي اشكارا قىلىش ي ۇلارنىڭ سىيرەتلىرىنى بېكىتىش ۋەز-نهسىههت ي ىلىشقا رىغبهتلهندۈرۈش بار دەپ قارىغاندىمۇ بۇ پهقهت بىر پهرەز ي همما ي ارتىسلارنىڭ نىشانى ۋە

9 ي ۇلارنىڭ ي ههۋالىنى بىلگهنلهر چوقۇم ي ۇلارنىڭ ي همهلىيىتىنىڭ يۇقىرىدىكى ي ېتىقادى كۆزقاراش ۋە ي ىسلامى ي هدەپ-ي هخلاقلارغا زىت كېلىدىغانلىقىنى ياخشى بىلىدۇ. ٤ -ي ىسلام قانۇنىدا بېكىتىلگهن شهري ى قاي ىدىلهردىن: "بۇزۇقچىلىق ياكى بۇزۇقچىلىق تهرىپى كۈچلۈك بولغان ي ىشلار كهسكىن هارامدۇر" دېگهن فىقهى پرىنسىپقا ي اساسهن بۇنداق ي ىشلارنى قىلىش چهكلىنىدۇ. گهرچه ساهابىلارنى تهقلىد قىلىپ رول ي ىلىشتا مهلۇم ياخشىلىقلار بار دېيىلگهن تهقدىردىمۇ ي ۇنىڭ بۇزۇقچىلىق تهرىپى ي ېشىپ كېتىدۇ شۇنىڭغا ي اساسهن ياخشىلىق تهرىپىگه رىي ايه قىلىپ بۇزۇقچىلىققا ي ىلىپ بارىدىغان يوللارنى توسۇپ پهيغهمبهري هلهيهىسسالام ۋە ساهابىلهرنىڭ ي ىززەت-هۆرمىتىنى ساقلاش ي ۈچۈن بۇنىڭغا ي وخشاش پايدىسىدىن زىيىنى كۆپ بولغان ي ىشلارنى چهكلهش زۆرۈردۇر. سهي ۇدى ي هرەبىستان يۇقىرى دەرىجىلىك ي الىملار ههيي ىتى تهتقىقاتىدىن (٣\٣٢٨) ي ىلىندى. (١٤٤٨٨) بۇ نومۇرلۇق سوي النىڭ جاۋابىغا قارالسۇن. ي اللاه تاي الا ههممىدىن ياخشى بىلگۈچىدۇر. 9