خوارزم تجلي گاه كلامي اعتزال در روزگاه خوارزمشاهيان

جاسيخ و جمذ و اصالهى وال يالؾهن ماقه بيىث و ؾوم پاييم و لهىحاو 77-39 4991 5 مسدوران مسیحی و نقش آنان در حکومت مر ینیان ) 968-195 ه( < ويؿ ظىى ههؿيؽايی وكوشهايی ؾاي آهىؼحه ؾکحكی ؾاي گاه آلاؾ اوالهی واظؿ ػلىم و جعميمات ق حه جاقيػ و جمؿو هلل اوالهی جهكاو ايكاو هاؾی ػالن لاؾه اوحاؾ ؾاي گاه آلاؾ اوالهی واظؿ ػلىم و جعميمات گكوه جاقيػ و جمؿو هلل اوالهی جهكاو ايكاو يىيه فكهم ؿ اوحاؾياق ؾاي گاه آلاؾ اوالهی واظؿ ػلىم و جعميمات گكوه جاقيػ و جمؿو هلل اوالهی جهكاو ايكاو چکیده هكي ياو که ؾق ايؿله ؾقگيكیهای هىحمكی با هىيعياو ؾا ح ؿ ب ا بك گماقيهای هىقؼاو هىلماو بهوفىق ييكوهای همؾوق هىيعی قا ؾق ش گها و ييم ؾق بكؼی ؾيگك ال اهىق ؾيىايی و ظکىهحی بهکاق هیگكفحهايؿ. ايى پژوه بك آو اوث جا با بكقوی و جعليل ايى گماقيها به ؾاليل و ػلل اوحؽؿام هىيعياو جىو هكي ياو بپكؾالؾ و با جبييى يم و شايگاه آياو ؾق ظکىهث هكي ی جأذيك آيها قا ؾق ظىاؾخ ايى ؾوقه اقليابی يمايؿ. هكي ياو ال يک وى بهوبب بیاػحماؾی به بكبكها و اػكاب و ال ؾيگك وى به ػلث ييال او به ههاقتهای ش گی هىيعياو با اػ ای اهحيالات ويژه آيها قا ؾق اهىق وپاه و ؾقباق بهؼؿهث گكفح ؿ. ايى همؾوقاو با اقائه ؼؿهاجی چىو كکث ؾق يبكؾها هعاف ث ال ول او وكکىبی هؽالفاو و بهجؿقيس به شايگاه ههم ی ؾق ظکىهث هكي ی ؾوث يافح ؿ و ؾقوالغ با يفى ؾق ؾقباق و ؾؼالث ؾق ه الػات هياو اهماؾگاو لهي هوال ؼف و ايع ا و وكايصام فكوپا ی هكي ياو ؿيؿ. کلیدواژهها: هكي ياو هىيعياو ايؿله همؾوقاو هىيعی هكجمله گاقويا بى اي ىو. ;. جاقيػ ؾقيافث: 4991/9/7 جاقيػ پفيكي:?;/:;/<C=;. >. قاياياهه )هىؤول هکاجبات(: s.h.mahdikhani@gmail.com

<?/ جاسيخ و جمذ و اصالهى وال يالؾهن ماقه بيىث و ؾوم پاييم و لهىحاو 4991 مقدمه هكي ياو ); 869-?Cه( ال بكبكاو لياجه بىؾيؿ که ی ک مک و قلابث با ؾيگك لبايل بكبك ؾق هغكبال ی به لؿقت قويؿيؿ و با جىوؼه للمكو ؼىؾ يکچ ؿ بك هغكب هيايه و ظحی هغكب اؾيی ييم ول ه يافح ؿ. آياو بكؼالف ؾولثهايی هاي ؿ هكاب ىو ) 319-134 ه( و هىظؿوو که يکوك بغه ؾي ی ؾا ح ؿ ػمؿجا لؿقجی يظاهی هعىىب هی ؿيؿF )?;?- B @@ه( بكبكها با ايى لؿقت ياوالگاق بىؾيؿ و اػكاب ييم بهوبب ه كوع يؿايىحى ظکىهث هكي ياو = ه يغ آياو يبىؾيؿ و گاه وك به ىقي بكهیؾا ح ؿ. ال وىی ؾيگك ؾق ظکىهث هكي ياو گكچه ول او > بك اوان ا ل وقاذث ظکىهث هیيافث اها ايى ا ل گاه قػايث يمی ؿ و هىشب بكول اؼحالف و ؾقگيكی بيى ىايف هكي ی هیگكؾيؿF چ اوکه ب یػىکك ال اؼه-? های ب یهكيى ال هماو والهای آغاليى ظکىهث آياو بك بل هؽالفث کىبيؿ. بيى @ اهماؾگاو هكي ی ييم ؾق قويؿو به ظکىهث اؼحالف افحاؾ. ؾق ايى هياو آوکه ال پ حىايه وياوی و يظاهی لىیجكی بكؼىقؾاق بىؾ بك ؾيگكاو غالب هی ؿF ب ابك ايى وال يى هكي ی بكای جمىيث لؿقت و ظکىهث ؼىؾ بك يظاهياو جکيه کكؾيؿ و بكای ؾا حى ييكوی يظاهی فكهايبكؾاق و لابل اػحماؾ به ييكوهای همؾوق هىيعی که هيكاخ ؾولثهای لبلی ؾق هغكب A بىؾيؿ قوی آوقؾيؿ. =. ال شمله هیجىاو به ىقي اػكاب ؾق وال 668 ه ا اقه کكؾ )يک: ابىؼلؿوو العبش 111-114/7(. <. همى همذهه 171/4.?. ال شمله ب یػىکك ؾق وال 641 ه همكاه اػكاب ب یقياض بك ػليه ب یهكيى هحعؿ ؿيؿ )يک: همى العبش 11/7(. @. ب ابك گفحه ظىيى هىيه ؾػىای بيى پؿق و پىك ؾق ؼايؿاو هكي ی لياؾ بىؾ. ػلث آو بىؾ که وليؼهؿ جؼييى هی ؿ و به ؾيگك فكليؿاو جىشه يمی ؿ ؼ ى ا بكای وليؼهؿ وليك ؾبيك و ظىا ی جؼييى هیکكؾيؿ )هىيه جاسيخ المغشب و دعاسجه =/;<(. A. وابمه ظ ىق همؾوقاو هىيعی ؾق هغكب به ؾوقه هكاب ىو بال هیگكؾؾF يىوف بى جا فيى ) 355-139 ه( غالهايی ال مالبه قا ؼكيؿاقی کكؾه و به ػ ىاو يگهباو ويژه ؼىؾ ؾق هكاک به کاق گكفث. شاي يى وی ػلی بى يىوف ) 397-355 ه( ييم به ييكوهای هكجمله هىيعی جىشه لياؾی کكؾ و جؼؿاؾ چ نگيكی ال آياو قا ؾق وپاه ؼىؾ واقؾ واؼثF يک: فايمه کالن Eالصي ػ ؿ المىظؿيى«157. هىظؿوو ييم بكای ظفظ ؾولث ؼىؾ ؾق بكابك لبائل

همؾوقاو هىيعی و يم آياو ؾق ظکىهث هكي ياو ); 869-?Cه( /?? جاقيػيىيىاو ػ ك هكي ی هاي ؿ ابىابیلقع )ؾ. 716 ه( ابىالعاز ي ميكی )ؾ. بؼؿ ال 771 ه( ابىهكلوق )ؾ. 784 ه( و ابىؼلؿوو )ؾ. 858 ه( ال ظ ىق و يم ييكوهای همؾوق هىيعی ؾق ظکىهث هكي ياو وؽى قايؿهايؿ. ه ابغ اقوپايی ييم ال شمله او اؾ هؼاهؿات و B هکاجبات بيى هكي ياو و آقاگىو بك جأهيى بؽ ی ال ايى ييكوها ال آقاگىو ؾاللث ؾاقيؿ. ايى ؾق ظالی اوث که هكي ياو که بهوبب كکث ؾق شهاؾ اوالهی ؾق ايؿله با هىيعياو وك يماع ؾا ح ؿ ابىؼلؿوو همکاقی با هىيعياو قا چ ؿاو ؼىي يمیؾا ح ؿ ليكا آوقا اوحمؿاؾ ال C کفاق جلمی هیکكؾيؿ و بين هنؾوحی آياو قا با ؾ مى ؾا ح ؿF ب ابك ايى اػحماؾ وال يى ;: مله هىيعی و اوحؽؿام آياو ؾق اهىق وپاه و ؾقباق شای جأهل ؾاقؾ. هكي ی به ييكوهای ه كج به يظك هیقوؿ الىؾه و اکله يظاهی هكي ياو و بیاػحماؾی به بكبكها و اػكاب باػد ؿ جا ييكوهای همؾوق هىيعی قا که ال ههاقتهای يظاهی بااليی بكؼىقؾاق بىؾيؿ به اوحؽؿام ؼىؾ ؾقآوقؾه اهحيالات ويژهای به آياو بؿه ؿ. ؾقباقه ظ ىق ييكوهای همؾوق هىيعی ؾق ؾولثهای اوالهی هغكب چ ؿيى جعميك ىقت گكفحه اوثF ;< ;; فايمه کالن و ابكاهين الماؾقی اؼح ا ا ؾقباقه ييكوهای هىيعی هغكب ياگميك ؿيؿ ال يظاهياو هىيعی اوحفاؾه ک ؿ. هأهىو ؼليفه هىظؿی ) 619-616 ه( شهث همابله با يىغ هىظؿيى ال پاؾ اه ل حاله ياقی ؼىاوثF او ييم 355 يفك و بك گماقي ابىابیلقع بالغ بك 41 هماق يفك ال هىيعياو قا به کمک هأهىو فكوحاؾ )ظكکات المغشب عبش الحاسيخ F91/1 ػمك هىوی 153(. B. ماق لابل جىشهی ال او اؾ هؼاهؿات و هکاجبات ىقت گكفحه بيى هكي ياو و آقاگىو ؾق هصمىػه بايگايی جاز آقاگىو )ههنجكيى هكکم بايگايی او اؾ ظکىهحی اوپاييا ؾق بك لىيه )باقولىو( ) يگهؿاقی هی ىؾ. ػبؿالهاؾی جالی هىقغ هؼا ك هكاک ی بكؼی ال ايى او اؾ قا گكؾآوقؾی و بالؼىايی کكؾه اوثF )جاسيخ الذيبلىهاصى للمغشب 449/7.)439 C. ابىؼلؿوو همذهه 998/4. :;. ه كجمله به هؼ ی وپاهياو همؾوق و شيكه ؼىاق اوث و ؾق همابل ه ى ػه به هؼ ی وپاهياو ؾاو لباو به کاق هیقوؾ. ;;. فايمه کالن Eالصي ػ ؿ المىظؿيىD دس اصات جاسيخیة لص ة کحابة جاقيػ الؼكب بصاهؼة ؾه ك الؼؿؾ 94 و 4989 م. 91

@?/ جاسيخ و جمذ و اصالهى وال يالؾهن ماقه بيىث و ؾوم پاييم و لهىحاو 4991 ؾولث هىظؿوو پژوه کكؾهايؿ. ؼىوی اليمايی پژوه ی قاشغ به ييكوهای ؾوق هىيعی ؾق ؾوقه هكاب ىو هىظؿوو و هكي ياو ايصام ؾاؾه اوث. جكشمه ػكبی ايى پژوه به للن اظمؿ هؿي ه با ػ ىاو Eالکحائب المىيعيه فی ؼؿهة الملىک المغاقبةD هصله ؾق ) CAB ;م( به بغ قويؿه اوث. ه فی ي ا ييم ؾق پژوه ی با ػ ىاو دعىة الذك Eشىايب هى الؿيمغكافية الحاقيؽيه لليهىؾ و ال اقی بالمغكب فی الؼ ك المكي یD )هجله ک ايیش CCC ;م( به ايى هىأله جىشه کكؾه اوث. اقلي ؾو پژوه اؼيك ؾق اوحفاؾه ال ه ابغ اقوپايی ;= و ؼف آيها ؾقغفلث ال گماقيهای ه ابغ اوالهی اوث. خاستگاه مسدوران مسیحی ؾق ه ابغ اوالهی ال هىيعياو همؾوقی که ؾق ؼؿهث ؾولثهای اوالهی هغكب بىؾيؿ با ;B ;A ;@ ;? ;> ػ اوي ی چىو ال اقي الؽؿام ش ؿ ال اقی اش اؾ الكوم الفكيس الؼلىز ;C االػالز الكوهيه و االش اؾ االيؿلىيه ياؾ ؿه اوث. ه ابغ اوالهی به ه بغ جأهيى ايى <: همؾوقاو ا اقه يکكؾهايؿF ؾق اغلب ايى ه ابغ ػ ىاو الكوم ؾقباقه آياو به کاق قفحه اوث. اها >;. الماؾقی بىج ي إبكاهين Eالصاليات المىيعية بالمغكب اإلوالهی ؼالل ػ ك المىظؿيىD االجحهاد الؼؿؾ 18 بيكوت 4146 ه. =;. ال آيصا که ؾوحكوی به ه ابغ اقوپايی بكای يگاقيؿه ؾ ىاق بىؾ ال ه الب ايى ؾو پژوه ؾق ايى يى حاق اوحفاؾه ؿه اوث. <;. ابىؼلؿوو العبش 449/7 و 163..;? شىلياو.198/1 @;. ابىأ یب لقع الزخیشة الض یة 94. A;. ابىؼلؿوو همذهه F==B/; الؼمكی ;;;F للم ؿی?/=:>F والوی =/::;..;B للم ؿی ;CA/? <:; و.<:= C;. يميكی همؿهه ه عط 456. :>. با ايىکه ه ابغ ال آياو با ػ ىاو قوهی ياؾ کكؾهايؿ اها ؾق ظميمث آياو اوپاييايی بىؾيؿ يه قوهی )هىيه 46/9(.

ال ه ابغ اقوپايی هؼلىم هی ىؾ که اغلب آياو ال وكلهيى پكجغالی و ش ىايی بىؾه و به هك ظال جابؼيث همؾوقاو هىيعی و يم آياو ؾق ظکىهث هكي ياو ); 869-?Cه( /A? <; ل حاله و آقاگىو و بكؼی ييم << همالک هؽحلف هىيعی قا ؾا حهايؿ. بهيظك <= هیقوؿ ؾق ؾوقه هىظؿوو بي حك ييكوهای هكجمله ال ه مه ل حاله بىؾهايؿF اها ؾق ػ ك هكي ی ايؿ به ؾليل ؾ م ی هكي ياو با ل حاله و قاب ه ؾووحايه آياو با آقاگىو ماق آقاگىيیها افماي يافث. زمینههای ورود مسیحیان به دربار مر ینیان هكي ياو ؾق ؾقگيكیهايی که با هىظؿوو ؾا ح ؿ با همؾوقاو هىيعی آ ا ؿيؿ و به ههاقتهای آياو پی بكؾيؿ. يؽىحيى هىاشهه هكي ياو با آياو به والهای لبل ال 615 ه لهاو هعمؿبى ػبؿالعك بكهیگكؾؾ. ؾق آولهاو هكي ياو ؾق يمؾيکی هک اوه با ؾوحهای ال هىيعياو که هىظؿوو به ش گ آياو فكوحاؾه بىؾيؿ بكؼىقؾيؿ که فكهايؿه آو همؾوقاو به <> ؾوث هعمؿبىػبؿالعك ) 611-697 ه( ک حه ؿ. په ال آو هىظؿوو گكوه ؾيگكی ال هىيعياو همؾوق قا واؾا ح ؿ جا ب یػىکك يکی ال اؼههای ب یهكيى قا با ؼىؾ هحعؿ واليؿ اها ب یػىکك آياو قا ؾوحگيك <? و با هكي ياو جصؿيؿ پيماو کكؾيؿ. لهايیکه ابىيعيی بى ػبؿالعك ) 636-611 ه( فان قا ج كف کكؾ گكوهی ال وپاه هىظؿوو قا که ؾق بيى آياو ;>. ل حاله وكلهيى يىبحا وويؼی ؾق لىمث مالی اوپاييا بىؾ. ل حاله )Castles( به هؼ ی للؼهها اوث که هىيعياو ه مه بكای همابله با هىلماياو آيها قا ب ا کكؾه بىؾيؿ..<< ي ا.71 =>. ػمؿجا فكهايؿهی گكؾاوهای هىيعی وپاه هىظؿيى قا وكؾاقاو ل حالی بك ػهؿه ؾا ح ؿF ابىالمم ل حالی ال.)CA شمله فكهايؿهاو ييكوهای هىيعی هىظؿوو بىؾ )الذلل المىشیة F479 لاؾقی الجالیات المضیذیة بالمغشب <>. ابىؼلؿوو العبش A/@>>.?>. همى هماو.<<A/A

B?/ جاسيخ و جمذ و اصالهى وال يالؾهن ماقه بيىث و ؾوم پاييم و لهىحاو 4991 <@ همؾوقاو هىيعی ييم ظ ىق ؾا ح ؿ ؾق هك بالی گفا ثF ب ابك ايى ؾق پی ايى ظىاؾخ ؾوحههايی ال همؾوقاو هىيعی وپاه هىظؿيى به هكي ياو پيىوح ؿ. اظحماال ماقی ييم ال وپاه <B <A ب یػبؿالىاؾ به ؼؿهث هكي ياو ؾقآهؿيؿ. بؽ ی ال ييكوهای هكجمله بك اوان هؼاهؿات يظاهی هكي ياو با ؾولث آقاگىو واقؾ هغكب ؿيؿF ال شمله ؾقوال =: Aه چهاق ک حی وكبال آقاگىيی به وپاه هكي ی پيىوح ؿ جا =: <C آياو قا ؾق آلاؾوالی وبحه که به ا غال ب یاظمك ) BCA-@<Cه( ؾقآهؿه بىؾ ياقی =; قواي ؿ. هنچ يى ؾق هحى هؼاهؿهای که ؾق وال A:Cه/ C :=;م بيى ول او ابىالكبيغ ) 745-758 ه( با آقاگىو ه ؼمؿ گكؾيؿه ال پكؾاؼث ظمىق هماق وكبال وىاقهيظام آقاگىيی ال == =< شايب ول او هكي ی وؽى قفحه اوث. ؾق وال 795 ه ييم شاو )ؼىاو( اول )4987.<@ هماو.<=;/A A>. ب یلياو يا ب یػبؿالىاؾ ال وال A=@ جا >@ Cه بك هغكب هيايه )الصمائك( ظکىهث ؾا ح ؿ. همىاقه بيى آياو با هكي ياو ش گ و ؾقگيكی وشىؾ ؾا ث. B>. ؾق ؾقگيكیهای هكي ياو با ب یػبؿالىاؾ بكؼی ال يظاهياو همؾوق وپاه ليايی به ؾوث هكي ياو اويك ؿيؿF ال شمله په ال کىث يغمكاوى بى لي او ال ول او ابىيىوف ؾق وال: A @ه بيكييه وكؾاق هىيعياو وپاه او به اواقت هكي ياو ؾقآهؿ )هماو 111/7(. ه )Ceuta( هكی ه هىق ؾق وكلهيى هغكب و ال بهحكيى ب اؾق آو هعىىب هی- ه ؾق گىي هكاک ی و بح C>. و بح ؿ و يمؾيکجكيى فا له قا با ايؿله ؾا ث. ؾق ؾوقۀ فحىظات هىلماياو ال آيصا واقؾ ايؿله ؿيؿ )بکكی FAAC/< اؾقيىی F?<B/< ظمىی =/>B;(. اهكوله وبحه ال ه ا ك ؼىؾهؽحاق اوپاييا به ظىاب هیآيؿ. :=. ب یاظمك يا ب یي ك ػ ىاو آؼكيى ؾولث اوالهی ايؿله اوث که هعمؿ بى يىوف بى ي ك آوقا ؾق وال 619 ه / 4191 م ؾق غكيا ه پايهگفاقی کكؾ. ايى ؾولث وكايصام به وال 897 ه / 4191 م ؾق پی اجعاؾ ل حاله و آقاگىو ومى کكؾ )آيحی 193(. ;=. ظكکات ابكاهين Eالصي المغكبی فی ػهؿ.84.=< جالی.418/7 ب یهكيىD هجلة کلیة االداب و العلىم االيضايیة F93 األػكشی 33. John I.

4996 م( همؾوقاو هىيعی و يم آياو ؾق ظکىهث هكي ياو ); 869-?Cه( /C? => پاؾ اه آقاگىو پ صاه وىاقهيظام هىلط و ؾه لو قا جعث اهك شيلبيك قوفيك ؾو =@ =? ك ىن به فان فكوحاؾ. ػؿهای ال هىيعياو ييم بهػلث اؼحالف با ؾولثهای هحبىع ؼىؾ به هكي ياو پيىوح ؿF ال شمله لمهاو که ال كف پاؾ اه ل حاله به وفاقت به هغكب آهؿه بىؾ په ال آوکه با آلفىيىى اؼحالف پيؿا کكؾ به ؼؿهث ول او هكي ی ؾقآهؿ و قياوث هىيعياو هكجمله قا ػهؿهؾاق =A ؿ. هؿاؼله ل حاله ؾق اهىق هغكب ؾق ؾوقاو ؼف هكي ياو باػد ؿ جا ماقی ال هىيعياو واقؾ ايى وكلهيى ىيؿF ال شمله ول او ابىوالن ) 764-765 ه( به پ حيبايی =B ياوگاو ل حاله واقؾ هغكب ؿ و به ظکىهث ؾوث يافث. جا فيى بى ابىالعىى ييم که هؿجی قا ؾق ل حاله گفقايؿه بىؾ به همكاه بمقگاو هىيعی ل حالی به هغكب آهؿ و ؾق وال 761 ه =C به شای ابىوالن به ظکىهث ي ىث. هىلما ايى ؾوحه ال هىيعياو که ول او قا ؾق قويؿو به ظکىهث ياقی هیکكؾيؿ بؼؿها ؾق ؾقباق او اظب يفى هی ؿيؿ. اظحماال قاب ه ؼىي اويؿی هكي ياو با هىيعياو ييم ؾق شلب ييكوهای هىيعی هؤذك >: بىؾه اوثF بكؼی ال وال يى هكي ی ال هاؾقاو هىيعی لاؾه ؿه بىؾيؿ. هكچ ؿ ؾق ؾوقه هكي ياو لياو ؾق اهىق ؾقباق يم چ ؿايی يؿا ح ؿ و ػمؿجا ؾق ظصاب بىؾيؿ اها گاه غيك <=. ال ايى لياو با ػ ىاو يىاءالؼمىهيات ياؾ ؿه اوث ظاهكا آياو وظيفه پ حيبايی و اهؿاؾقوايی به ش گصىياو قا ؾا حهايؿ )يک: هماو 419/7 و 435(. 35. G.Rovin de Trortose..=@ هماو.419/7.=A ؼىوی.>: B=. ابىؼلؿوو العبش F159/7 ابىؼ يب االداطة F956/4 والوی 453/9. C=. ابى ؼلؿوو هماو 967/7 و F143 همكی F44/6 والوی 419-411/1. :<. هاؾق ابىػلیبىابىوؼيؿ ػرماو ؾوم هىيعی بىؾ )ابى ؼلؿوو العبش 919/7(F هاؾق ول او ابىػ او ک يمی قوهی بىؾ که مهال عی يام ؾا ث )والوی 75/1(F هاؾق ول او ابىوالن ييم ک يمی هىيعی به اون لمك بىؾ )هماو 91/1(F و هاؾق ػبؿالعك آؼكيى ول او هكي ی ييم ک يمی اوپاييايی بىؾ )ولاو F948/4 والوی 466/1(.

:@/ جاسيخ و جمذ و اصالهى وال يالؾهن ماقه بيىث و ؾوم پاييم و لهىحاو 4991 >; هىحمين بك ول او جأذيك هیگفا ح ؿF چ اوکه ظ ىق لياو هىيعی ؾق ؾقباق به ػ ىاو هاؾق يا همىك ول او هیجىايىث ؾق ظ ىق و يفى هىيعياو ؾق اهىق ظکىهث هؤذك افحؿF به گفحه ولاو بكؼی ال هاللهاو ؾقباق ک يماو هىيعی بىؾيؿ که جابؼيث اوپاييايی و پكجغالی >< ؾا ح ؿ. ال گماقي ابىؼلؿوو ؾقباقه ؼىي اويؿی هاؾق ول او ابىػلی بى ابیوؼيؿ با >= قئيه هىيعياو ؼؿهثگماق هیجىاو به أو و ه ملث آياو ؾق ؾقباق هكي ياو پی بكؾ. او اع يابىاهاو هىيعياو ؾق اقوپا و اػ ای بكؼی همايا به همؾوقاو هىيعی ؾق >> ظکىهث هكي ياو باػد ؿ جا هىيعيايی قوايه هغكب ىيؿ. هنلهاو ؾولثهای اقوپايی >? بكای ظل بعكاو هالی ؼىؾ به فكوي بكؾه قوی آوقؾه بىؾيؿF ال وىی ؾيگك جىايم ؿیهای >@ بكؾگاو هىيعی وال يى هغكب قا به ؼكيؿو آياو قاغب واؼحه بىؾ. اظحماال هكي ياو ييم آو ىق که ؾق اغلب ؾولثها هكوىم بىؾه بكؾگايی قا ؼكيؿاقی کكؾه په ال آهىليهای اللم ؾق اهىق ؾقباق به کاق >A هیگكفح ؿ. هنچ يى ی ل کكک یهای هكي ياو به ايؿله ماق.>; ظكيكی.994.>< ولاو.188/4 =<. ابى ؼلؿوو العبش 919/7..>> ي ا.79?<. ؾق اقوپا بكؾه چ او اقلاو ؿه بىؾ که چ ؿيى بكؾه قا هؼاؾل بهای يک اوب )ظؿوؾ 6 ؾي اق( هیفكوؼح ؿ )همايصا(. @<. ال ياههای که ول او ليايی ػبؿالكظمى بى هىوی ) 719-758 ه( به شاک ؾوم پاؾ اه آقاگىو يى حه اوث هی- جىاو به اهميث بكؾگاو بكای وال يى هغكب پی بكؾF ؾق ايى ياهه آهؿه اوث: Eاها قاشغ به بكؾگايی که به ها فكوؼحيؿ... همه هیؾاي ؿ که ک ىق شم به ؾوث بكؾگاو آباؾ يمیگكؾؾ اغلب آياو ؼحگكيؿ و ؾق ايىاع ف ىو ههاقت ؾاقيؿD )جالی 495/7(..>A ه ىيی.455

همؾوقاو هىيعی و يم آياو ؾق ظکىهث هكي ياو ); 869-?Cه( /;@ >C >B لياؾی ال هىيعياو به اواقت آياو ؾق آهؿه بكؼی ؾق بيى وپاهياو جمىين و بكؼی شهث?: ؼؿهثگماقی به ول او قوايه ل ك و ؾقباق هی ؿيؿ.?; ؾق ؾوقه هكي ياو بي حك واک او فان قا يظاهياو ج کيل هیؾاؾيؿ که بؽ اػظن آياو?< همؾوقاو هىيعی بىؾيؿ. ػالوه بك فان آياو ؾق قبا و هكاک ييم الاهث ؾا ح ؿ. بايؿ اػاو کكؾ که ماق ايى همؾوقاو ؾق ػ ك هكي ی لابل جىشه بىؾه اوث و وؽى ه ىيی قا که هكي ياو به ىقت هعؿوؾ?= ال آياو اوحفاؾه هیکكؾهايؿ يمیجىاو پفيكفث. ؾق بؼ ی ه ابغ ماق وكبالاو هىيعی لهاو ول او ابىالعىى هكي ی ) 719-794 ه( بالغ بك چهاقهماق?> وىاقهيظام کك ؿه گكچه ابىهكلوق ماق آياو قا ؾق هماو لهاو بيى ؾو جا وه هماق?? ؾايىحه اوث. اظحماال ؾق ؾوقه ول او ابىػ او ماق همؾوقاو هىيعی افماي ؾا حه اوث ليكا او با ؾولثهای هىيعی قاب ه ؾووحايه بكلكاق واؼث و هؼاهؿاجی قا با آياو ه ؼمؿ?A?@ کكؾ. يميكی با و فی اؾيبايه ال همؾوقاو هىيعی ؾقباق ابىػ او وؽى قايؿه اوثF ابى- B<. بكای يمىيه ؾق ل کكک ی ول او ابىيىوف به ايؿله ؾق وال 671 ه جؼؿاؾ لياؾی ال هىيعياو که ه ابغ جؼؿاؾ آياو قا 7895 يفك گماقي کكؾهايؿ به اواقت هىلماياو ؾقآهؿيؿ )ابى ابیلقع الزخیشة الض یة F;A> ابىؼلؿوو هماو A/?<>(. C<. همايصا. :?. جالی F487/7 ؼكالی F63 اظحماال ايى بكؾهها قا اؼحه هیکكؾيؿF به گفحه هاقهىل ج ها بكؾگاو هىيعی هیجىايىح ؿ به ل كهای لياو واقؾ ىيؿ )هاقهىل 431/1(..?; لىجىقيى.;;?.?< ي ا.71.?= ه ىيی.433.?> الؼمكی.479/1??. ابى هكلوق 181..?@ يک: يميكی ;:< F;AB-;AA جالی F;>=/A هصؿی FB? فكهم ؿ.;B=-;B:.?A يميكی.@=

>@/ جاسيخ و جمذ و اصالهى وال يالؾهن ماقه بيىث و ؾوم پاييم و لهىحاو 4991 ؼلؿوو ييم ال به?B کاقگيكی هىيعياو جىو ابىػ او ؾق وكکىبی هؽالفاي ؼبك ؾاؾه اوث. قائد الروم )سرداران مسیحی( @; @:?C لائؿ الكوم لائؿ ال اقی و لائؿ ش ؿ ال اقی ػ ىايی بىؾ که به وكؾاقاو و فكهايؿهاو ييكوهای هكجمله هىيعی ا الق هی ؿ. ظاهكا ؾق بكؼی هىالغ لائؿالكوم افموو بك فكهايؿهی @< يظاهياو هىيعی کل وپاه هكي ی قا ييم جعث اهك ؼىؾ ؾا حه اوث. بكؼی ال وكؾاقاو هىيعی ؾق ظکىهث هكي ياو يفى لياؾی ؾا ح ؿ به گىيهای که ؾق بكک اقی ول او و @= شايگمي ی ول ايی ؾيگك هؿاؼله هیکكؾيؿ. لمهاو ال شمله هىيعياو با يفى ؾقباق ب یهكيى بىؾ. او ؾق لهاو ظکىهث ول او ابىيىوف فكهايؿهی همؾوقاو هىيعی @> ؾقباق ب یهكيى قا ػهؿهؾاق ؿ. لمهاو ال هيئحی که @? آلفىيىى پاؾ اه ل حاله ؾق وال 684 ه به فان فكوحاؾه بىؾ اوحمبال کكؾ. @@ الکىيث هاشىق ييم فكهايؿهی چهاق ک حی ييكوی يظاهی قا که آقاگىو ؾق وال @A 759 ه/ 4951 م شهث ياقی هكي ياو ؾق آلاؾوالی وبحه به هغكب فكوحاؾ بك ػهؿه ؾا ث. B?. ب ا بك گماقي ابىؼلؿوو ابىػ او بكای ؾوحگيكی ػيىی بى العىى ال ه ايػ ب یهكيى که ؾق شبل الفحط بك ػليه وی ىقي کكؾه بىؾ وكؾاق هىيعی وپاه ؼىؾ قا هاهىق ايى کاق کكؾ )ابى ؼلؿوو العبش 994/7(. C?. ابى ابیلقع االيیش المطشب F179 ابى ؼلؿوو العبش 948/7. :@. همى هماو 147/7..@; هماو.154/7.@< هماو.948/7 =@. ابىابیلقع االيیش المطشب F179 ابى ؼلؿوو هماو 147 154/7 و 948..@> ؼىوی.15?@. هماو 14. ايى هيئث به ل ؿ کمک گكفحى ال ول او هكي ی بك ػليه وايچى که به هؽالفث پؿقي بكؼاوحه بىؾ به فان اػمام ؿه بىؾ )ابىابیلقع االيیش المطشب F198 ابى ؼلؿوو هماو 175/7(. A@. ظكکات Eالصي المغكبی فی ػهؿ ب یهكيىD F93 اػكشی 84. 66. Alcayt Major.

همؾوقاو هىيعی و يم آياو ؾق ظکىهث هكي ياو ); 869-?Cه( /=@ @B ه ابغ الجيى ال ؽ ی به يام بكياقؾ/بكياق ويگی ياؾ کكؾه و او قا فكهايؿه ػالیقجبه @C همؾوقاو آقاگىيی وپاه ب یهكيى هؼكفی يمىؾهايؿ. وی ال بالقگاياو بمقگ ش ىا بىؾ که ؾق وال 696 ه/ 4196 م واقؾ هغكب ؿ و قياوث يظاهياو هىيعی ؾقباق ب یهكيى قا ػهؿهؾاق ؿ. بكياقؾ ويگی ال ه اوقاو ول او ابىيؼمىب ) 756-683 ه( ييم بىؾه و ؾق بكلكاقی پيماو A; A: لط بيى او با ؼايمی ); A-;<C >=;م( پاؾ اه آقاگىو يم ؾا حه اوث. او ؾق وال 757 ه A< ال كف ول او ابىذابث به وكپكوحی هيئحی شهث وفاقت به آقاگىو فكوحاؾه ؿ. A= همىك بكيا ويگی به يام هاقويايا ويگی ييم ال افكاؾ با يفى بىؾه اوث. بكؼی ه ابغ به ک حه ؿو ايى لو ؾق ش گی که ؾق وال 4943 م ؾق لهاو ول او ابىوؼيؿ ػرماو )745- A> 794 ه( اجفاق افحاؾ ا اقه کكؾهايؿ. A? گىيماله /گىيرالد/غىي الى يکی ؾيگك ال وكؾاقاو وپاه هكي ی ؾق ؾوقه ول او A@ ابىالكبيغ بىؾ. ابىؼلؿوو ال او به ػ ىاو وكؾاق ه لك وپاه ياؾ کكؾه اوث. او ال يفى و AA لؿقت بااليی بكؼىقؾاق بىؾ و ؾق جعىالت وياوی يم لياؾی ؾا ث. لهايی که ػبؿالكظمى قظى بى يؼمىب وليك ابىالكبيغ بهػلث با ول او ؾل بؿ کكؾ گىيماله با او هن- ؾوث ؿ جا با هن ول او ابىالكبيغ قا ال ظکىهث ؼلغ يماي ؿ. آياو ؾق وال 745 ه ؾق قبا جالا با ػبؿالعك بى ػرماو بيؼث کكؾيؿ اها ول او ابىالكبيغ شمغ آياو قا پكاک ؿه واؼثF 68. Beranart segui..@c ي ا.75.)Jaime el Justo( شاک يا ؼايمی ؾوم هؼكوف به ؼايمی الؼاؾل به اوپاييايی: :A. 73. Marciana segui. 75. Gonzalez..A; األػكشی.64.A< ؼىوی F14 جالی.416/7.A> ي ا.75 @A. ابىؼلؿوو هماو 948/7..AA ظكکات المغشب عبش الحاسيخ 446/1.

<@/ جاسيخ و جمذ و اصالهى وال يالؾهن ماقه بيىث و ؾوم پاييم و لهىحاو 4991 AB ػبؿالعك بى ػرماو و قظى بى يؼمىب به ايؿله گكيؽح ؿ اها ال وكيى ث گىيماله ؾق ه ابغ ؼبكی يياهؿه اوث. AC ؾاهي کىال ال شمله يظاهياو آقاگىيی بىؾ که هؿجی قا ؾق هغكب وپكی کكؾ. ؾقباقه او ا الع لياؾی ؾق ؾوث ييىث. ال ياهههای هباؾله ؿه بيى پاؾ اه آقاگىو و ول او ابىوؼيؿ B: هكي ی ) 791-745 ه( ؿه ؾق والهای 719 و 711 ه هیجىاو ؾايىث که ؾاهي کىال هىلؼيث ههمی ؾا حه و ال افكاؾ جأذيكگفاق بىؾه اوث. پاؾ اه آقاگىو شهث ظمله به وكؾاييه و کىقويکا به ظ ىق ؾاهي کىال يياله ؿ بىؾF ب ابكايى ال ول او هكي ی ؼىاوحه بىؾ جا او قا همكاه ؾيگك وكبالاو آقاگىيی B; به ک ىقي بالگكؾايؿ. لهكؾوق )لم ؿوق( ييم يکی ؾيگك ال فكهايؿهاو وپاه هىيعی هكي ياو بىؾ. ا الػات ها قاشغ به او هبح ی بك گماق ی اوث که ابىؼلؿوو آوقؾه اوث. لهكؾوق ؾق لهاو ول او وؼيؿ بى ابیػ او ) 765-739 ه( هىؼىؾ بى هاوای قا ؾق ل کكک ی به جلمىاو همكاهی کكؾ. په ال فحط جلمىاو هىؼىؾ بى هاوای و لهكؾوق با ه ىق بى وليماو بيؼث کكؾيؿ و ؾق ؿؾ بكآهؿيؿ وی قا ؾق فان به ظکىهث بكؾاقيؿ اها ؾق ايىلهاو ول او ابىوالن بكای ج اظب B< ظکىهث ؼىؾ قا ال ايؿله به هغكب قوايؿه بىؾ. گاقويا )غكويه( پىك اي ىاو )اي ىل( يکی ؾيگك ال وكؾاقاو با يفى وپاه هىيعی بىؾ. او ؾق وال 761 ه ؾق ؼلغ ول او ابىوالن و به ظکىهث قوايؿو جا فيى بى ابىالعىى با ػمكبىػبؿالله وليك هنؾوحی کكؾ اها هؿجی بؼؿ به هؽالفث با وليك بكؼاوث و ج مين به B= لحل او گكفث ولی ػمك بى ػبؿالله با ؼبك ؿه ؾوحىق لحل گاقويا قا اؾق کكؾ. 79. D Amingual..AB ابىابیلقع هماو F179 ابىؼلؿوو هماو 949-948/7..B: جالی 494/7 و.499 ;B. هماو. >B. ابىؼلؿوو هماو 151-154/7. =B. هماو F115-146/7 ابى ؼ يب االداطة F995/4 والوی 419-411/1.

وظایف مسدوران مسیحی همؾوقاو هىيعی و يم آياو ؾق ظکىهث هكي ياو ); 869-?Cه( /?@ اغلب هىيعيايی که به ؼؿهث ب یهكيى ؾقهیآهؿيؿ وىاقکاقايی ظكفهای و کاقآلهىؾه بىؾيؿ. آياو ؾق هيؿاو يبكؾهای و گيى وؽثکىي بىؾيؿ و ؾق جيكايؿالی ههاقت ؼا ی ؾا ح ؿF ال هميى قو وال يى هكي ی آياو قا ؾق لهكه ييكوهای ويژه ؼىؾ لكاق ؾاؾيؿ. آياو ؾق ظکن گاقؾ B> ويژه ول حی بىؾيؿ. هكالبث ال ول او و ل ك او بك ػهؿه همؾوقاو هىيعی بىؾ. آياو ب قا ؾق ا كاف ل ك B? به يگهبايی هیپكؾاؼح ؿF ه گام ػميمث ول او به وفك و ش گ پيكاهىو او ظكکث B@ هیکكؾيؿ و به هكالبث ال وی هیپكؾاؼح ؿ. هنچ يى لهايیکه ول او بكای الاهه يمال ػيؿ BA ظا ك هی ؿ يگهباياو هىيعی ال او هعافظث هیکكؾيؿ. وال يى هكي ی ه گام ػميمث به ش گ و وفك و يا كکث ؾق هكاونهای هفهبی و غيكه ج كيفات ؼا ی ؾا ح ؿ هؼمىال چ ؿيى پكچن و ػالهث پيكاهىو ول او ظكکث ؾاؾه هی ؿ. يکی ال ايى ػالهثها BB E بكلي اتD يام ؾا ث که هكؾاو ج ىه ؿ هىيعی آو قا بك C: BC ؾوي هیک يؿيؿ و پ ث وك ول او ظمل هیکكؾيؿ. غالهاو هؼكوف به ػلىز ييم که <B. ابى ؼلؿوو همذهه F998/4 شىلياو 198/1.?B. ابى ؼلؿوو العبش 163/7..B@ همى همؿهه 998/4. يميكی ؾق گماقي ؼىؾ ال ػميمث ول او ابىػ او به لى ي ه هیگىيؿ: Eابحؿا ييكوهای بكبك ػكب و... همكاه ول او قاه افحاؾيؿ وپه ييكوهای هىيعی که وبيلهای بىق و چ مايی آبی ؾا ح ؿ و بك اوبهای ي اوؾاق وىاق بىؾيؿ ظكکث کكؾيؿD )يميكی 86-89(..BA للم ؿی 154 /3 و.159.BB اظحماال يىػی والض بىؾه اوث..BC هماو.154-155/3 :C. ػلىز و اػالز شمغ ػ ل س اوث و به کىی که ال ؾي ؼاقز ؿه با ؿ ا الق هی ىؾ. ؾق ؾوقه هكي ياو به کفاق هىيعی ػلىز هیگفح ؿ )يميكی 191 پاوقلی(.

@@/ جاسيخ و جمذ و اصالهى وال يالؾهن ماقه بيىث و ؾوم پاييم و لهىحاو 4991 ه گام وفكهای C; ول او شلىی او پكچن وفيؿقيگ ظمل هیکكؾيؿ ال بكؾگاو هىيعی C= C< بىؾيؿ. اشاله وقوؾ به ؼيمه و ؼكگاه ول او قا ييم ج ها هىيعياو و ؼىا ؾا ح ؿ. همؾوقاو هىيعی ؾق ؾقگيكیهای هكي ياو با هىظؿوو و ب یػبؿالىاؾ كکث هیکكؾيؿF ؾق ش گی که ؾق وال 675 ه بيى ابىيىوف هكي ی ) 683-636 ه( با يغمكاوى ليايی ) 684-669 ه( ىقت گكفث وكبالاو هىيعی ؾق وپاه ؾو كف ظ ىق ؾا ح ؿ و جعث C> فكهاو اقباباو هغكبی ؼىؾ ؼىاه ياؼىاه بك قوی هن م يك ک يؿيؿ. ؾق ش گهای C? هكي ياو با هىظؿوو ييم وپاهياو هىيعی ؾو كف قوياقوی هن لكاق هیگكفح ؿ. ظاهكا آياو بي حكيى يم قا ؾق آلاؾوالی وبحه ايفا کكؾيؿ. ؾق وال?: Aه ول او ي كی هعمؿ هؽلىع وبحه قا ا غال کكؾ و ػرماو بى ابیالؼالء )ؾ. C@ := Aه( قا بك ظکىهث آو CB CA گما ث. هكي ياو بكای بالپهگيكی آو وؼی بىياق کكؾيؿ اها هىفك ي ؿيؿF ؾق يحيصه ول او ابىالكبيغ هكي ی با کمک ييكوهای آقاگىيی ؾق وال A:Cه وبحه قا ال چ گ ب یاظمك CC بيكوو آوقؾ..C; للم ؿی.158/3.C< يميكی.456.;A=/< هاقهىل.C= F111/7 ابى ؼلؿوو العبش F494 همى الزخیشة الض یة يک: ابىابیلقع األيیش المطشب 153 و F157 <C. والوی 94/9.?C. ابىابیلقع األيیش المطشب 151 و F153 همى الزخیشة الض یة 93. @C. ػرماو بى ابیالؼالء ال كف هكي ياو ؾق ايؿله ه ب يػالغماه ؾا ث. شهث آگاهی بي حك ؾقباقه او يک: ابىؼلؿوو العبش F>C=->C:/A بكگييىی کاظن Eابى ابیالؼالءD دائشة المعاسف بزسگ اصالهى.@B@-@B>/1 A/<:=. ابى ؼلؿوو هماو.CA.CB ول او ابىيؼمىب بكای آلاؾوالی وبحه ال ؾوث ب یي ك فكليؿ ؼىؾ ابىوالن و وپه بكاؾقي يؼي قا به ش گ ػرماو بى ابیالؼالء فكوحاؾ اها هك ؾو بؿوو پيكولی بالگ ح ؿ )هماو A/=;=(..CC بك اوان هؼاهؿهای که ابىالكبيغ هكي ی با آقاگىو ؾا ث بايىحی جا پاياو فحط وبحه ظمىق هماق وكبال وىاقه يظام آقاگىيی قا پكؾاؼث هیکكؾ )جالی.);<C-;<B/A

همؾوقاو هىيعی و يم آياو ؾق ظکىهث هكي ياو ); 869-?Cه( /A@ ابىؼلؿوو ؾق همذهه ال ػؿم اوحفاؾه هكي ياو ال همؾوقاو هىيعی ؾق ش گ بك ؿ هىيعياو وؽى قايؿه ;:: و ؾليل آو قا بين ال هنؾوحی آياو با ؾ مى کك کكؾه اوث اها بكؼی گماقيها _ال شمله ؾق جاسيخ او_ به ظ ىق ييكوهای هكجمله ؾق ش گ با هىيعياو ؾاللث ؾاقيؿF ال شمله ؾق ل کكک ی چهاقم ابىيىوف به ايؿله ؾق وال 681 ه لهايی که وی وپاه ؼىؾ قا به وىی ا بيليه قوايه واؼث پ سهماق ييكوی هكجمله ؾق وپاه او ظ ىق ;:; ؾا ح ؿF ه ابغ ه ؽ يکكؾهايؿ که آيا ايى همؾوقاو هىيعی بىؾهايؿ يا يه اها هماولهاو )ؾق هعا كه ا بيليه( ول او ابىيىوف ماق 155 يفك ال اػياو يهىؾی و هىيعی قا به فكهايؿهی ابى ابیػماقه شهث جصىه به ا بيليه فكوحاؾ جا اؼباق وايچى قا به وی ;:< بكواي ؿF ب ابكايى به يظك هیقوؿ ؾوثکن بؽ ی ال وپاهياو هكجمله پ سهماق يفكی ول او ابىيىوف ؾق ظمله به ا بيليه همؾوقاو هىيعی بىؾيؿ که وظيفه شاوىوی ؾا حهايؿ. اظحماال يکی ال وظايف همؾوقاو هىيعی هصالات هؽالفاو ظکىهث بىؾ. گماقي لابل جأهلی که ابىؼلؿوو ال هعا كه ىاليیهؿت جلمىاو جىو ول او ابىيؼمىب هكي ی هیؾهؿ بك ايى ؾاللث ؾاقؾ که ؾق آو لهاو بكای اشكای هصالات لحل و يا ال هياو بكؾا حى ;:= قليباو ال هىيعياو و يهىؾياو اوحفاؾه هی ؿه اوث. اظحماال چىو آياو يىبث به هىلماياو ال ؼىؾ هىلماياو و گؿلجك و بیقظنجك بىؾهايؿ و هصالات و ک حى افكاؾ به آياو وپكؾه هی ؿ. هكي ياو ييم بكای ال هياو بكؾا حى هؽالفاو ال همؾوقاو هىيعی اوحفاؾه هی- کكؾيؿ. ال شمله گىيماله بك هأهىقيحی که ؾا ث ػبؿالله بى ابیهؿيى وليك ول او ::;. ابىؼلؿوو همذهه 998/4. ;:;. ابىؼلؿوو العبش F173/7 والوی 151/4. >:;. ابىؼلؿوو همايصاF والوی ;/@:<. =:;. ابىؼلؿوو قاشغ به هعا كۀ جلمىاو هیگىيؿ: Eچىو ال آغال هعا كه ه ث وال و وه هاه گف ث هكؾم ؾق ايى هؿت گكو گی لياؾی ک يؿيؿ... و کاق او به ؼىقؾو هكؾاق و هىي و گكبه ايصاهيؿ... لياو ل ك هكگ قا بك ليؿگی جكشيط ؾاؾيؿ و ال هكؾاو ؼىاوح ؿ جا آياو قا بک ؿ... پي هاؾ ؿ ؾوحهای ال يهىؾياو و هىيعياو قا به ک حى لياو بگماقيؿ و ؼىؾ بك ؾ مى بحاليؿD )ابى ؼلؿوو هماو F419-418/7 والوی 116/4(.

B@/ جاسيخ و جمذ و اصالهى وال يالؾهن ماقه بيىث و ؾوم پاييم و لهىحاو 4991 ;:> ابىالكبيغ قا غافلگيكايه بهلحل قوايؿ. هنچ يى په ال آوکه ول او ابىوالن ال ظکىهث ;:? ؼلغ ؿ ه گام فكاق ال فان به ؾوث يکی ال هىيعياو به لحل قويؿ. ابىالف ل بى ابىوالن ييم ؾق وال 769 ه وكؾاق وپاه هىيعی ؼىؾ قا واؾاق کكؾ جا قليب ػبؿالمؤهى قا به ;:@ لحل بكوايؿ. همؾوقاو هىيعی ػالوه بك ؼؿهات يظاهی ؾق اهىق ؾيىايی ييم ايصام وظيفه هیکكؾيؿ. پژوه گكاو هؼا ك به يم وفاقجی بكؼی همؾوقاو هىيعی ؾق ػ ك هكي ی ا اقه کكؾهايؿ بكياقؾ ويگی ال شمله وكؾاقاو هىيعی بىؾ که ال كف ول او ابىذابث ) 758-756 ه( به ;:A وكپكوحی هيأجی به آقاگىو اػمام ؿ. هنچ يى هيئثهای اقوپايی که به هغكب هیآهؿيؿ ;:B وكؾاقاو هىيعی با آياو هفاکكه هیکكؾيؿ. ظاهكا آ ايی هىيعياو با لباوهای اقوپايی باػد ؿه بىؾ جا هكي ياو ؾق هفاکكات ؼاقشی ال آياو اوحفاؾه ک ؿ. نقش مسیحیان در ناآرامیهای سیاسی همؾوقاو هىيعی ؾق ؾوقاو الحؿاق ؾولث ب ی هكيى به ظکىهث و ول او وفاؾاق بىؾيؿ اها لهايیکه ؾولث ؼيف هی ؿ و بيى اهماؾگاو هكي ی و ولقا بك وك لؿقت اؼحالف هیافحاؾ وكؾاقاو هىيعی ييم بك ؿ ول او جى ئه کكؾه ؾوث به ىقي و ايصاؾ يااه ی هیلؾيؿ. ؾق ؾوقه آغاليى ظکىهث هكي ياو ؾق وال A <@ه هىيعياو جعث اهك وكؾاق ؼىؾ بك ؿ هىؼىؾ بى ؼكباي يائب ابىيعيی بى ػبؿالعك ) 636-611 ه( ؾق فان ىقيؿيؿ و <:;. ابى ؼلؿوو هماو 946/7 والوی 3/1.?:;. ابى ؼلؿوو هماو 147-143/7. @:;. ػبؿالمؤهى يکی ال بمقگاو هكي ی بىؾ که با ابىالف ل بى ابىوالن بك وك ظکىهث بك هك هكاک قلابث ؾا ث )هماو F195/7 والوی 493/1(. A:;. ؼىوی F14 جالی 416/7. B:;. ؼىوی همايصا.

همؾوقاو هىيعی و يم آياو ؾق ظکىهث هكي ياو ); 869-?Cه( /C@ ;:C به يام المكج ی ؼليفه هىظؿی ؾػىت کكؾيؿ. گىيماله ؾق وال 745 ه بك ؿ ول او ;;: ابىالكبيغ جى ئه کكؾ. بؼؿ ال ؾقگف ث ول او ابىالعىى ؾولث هىيعی ل حاله با پ اه ؾاؾو به اهماؾگاو هكي ی و ظمايث ال آياو ؾق قويؿو به ظکىهث ؾق اهىق وكلهيى هغكب هؿاؼله هیکكؾ. لهكؾوق يکی ال وكؾاقاو هىيعی بىؾ که ؾق وال 765 ه با هىؼىؾ بى قظى بك ؿول او ;;; وؼيؿ بى ابیػ او جى ئه کكؾ و با ه ىق بى وليماو بيؼث يمىؾ. غكويه بى اي ىاو ؾق وال ;;< 761 ه ؾق ؼلغ ول او ابىوالن و به ظکىهث قوايؿو جا فيى هؿاؼله کكؾ. او به همكاه بكؼی ال بمقگاو ؾقباق ؾق ؿؾ ک حى ػمك بى ػبؿالله وليك بكآهؿ اها هكي ياو هحىشه ؿه او ;;= قا به لحل قوايؿيؿ. يفى هىيعياو همؾوق ؾق اهىق ؾقباق و ؾاهى لؾو آياو به اؼحالفات ؾق ؼف ظکىهث هكي ياو جأذيك لياؾی گفا ثF بهگىيهای که بايؿ يکی ال ؾاليل ومى هكي ياو قا اجکای پي ;;> ال ظؿ آياو به ييكوهای هىيعی ؾايىث. وضع اجتماعی ييال به همؾوقاو هىيعی باػد ؿ جا هكي ياو ؾق جأهيى قفاه و آواي آياو بکى ؿ و همايای ويژهای قا بكای آياو ؾق يظك بگيكيؿ. ظاهكا همكقی يظاهياو هىيعی ال ؾيگك ؾوحههای وپاه ;;? هكي ی بي حك بىؾه و ال هميى قو آياو بكای ؼؿهث به هكي ياو قغبث ي او هیؾاؾيؿ. C:;. ابىؼلؿوو هماو 194/7. :;;. ابىابیلقع هماو 179 ابىؼلؿوو هماو 949/7..;;; هماو F151/7 والوی.99/1 >;;. ابىؼلؿوو هماو F143/7 ابى ؼ يب االداطة 959/4. =;;. ابىؼلؿوو هماو F147/7 والوی 413/1. <;;. ظكکات المغشب عبش الحاسيخ 67/1..;;? األػكشی.81

:A/ جاسيخ و جمذ و اصالهى وال يالؾهن ماقه بيىث و ؾوم پاييم و لهىحاو 4991 ;;A ;;@ هكي ياو اهىال هکىن قا بكای ه كف آياو اؼح ا ؾاؾه بىؾيؿ. ؾق المض ذ الصذیخ ;;B ظمىق يظاهياو همؾوق هىيعی ؾق هك هاه بيى پ صاه جا پ صاهوپ س ؾي اق کك ؿه اوث. ال هفاؾ هؼاهؿات يظاهی هكي ياو با آقاگىو هیجىاو به هيماو و يعىه پكؾاؼث ظمىق و هىحمكی ييكوهای هكجمله ؾليكجك پی بكؾ. بك هؼاهؿهای که ؾق وال > A @ه/< A >;م بيى ول او ابىيىوف هكي ی و ؼايمی ;;C اول بىحه ؿ ؾقيافحی قولايه فكهايؿه ييكوهای آقاگىيی ;<: ؿ بيمي ی و ظمىق هك وكبال ؾو بيمي ی جؼييى گكؾيؿF افموو بك آو وكبالاو غ اين به- ؾوثآهؿه قا ييم ج اظب هیکكؾيؿ. بكای وكبالاو آقاگىيی بالگ ث به آقاگىو ؾق پاياو وال ظك ؾا حى ػباؾجگاه و... ييم همايای ؾيگكی هاي ؿ اشاله ;<; ؾاؾه ؿه بىؾ. هنچ يى بك اوان جىافكياههای که ول او ابىالكبيغ ؾق وال A:Cه/ C :=;م با آقاگىو ؾا ث بايىحی به هؿت چهاق هاه ظمىق هماق وكبال وىاقهيظام قا که هكي ياو قا ؾق آلاؾوالی وبحه ال ؾوث ;<= ;<< ب یاظمك ياقی هیکكؾيؿ هیپكؾاؼث و بؽ ی ال غ اين وبحه قا ييم به آياو هیؾاؾ. @;;. هکىن هالياجی بىؾ که ال ک حیهای جصاقی که واقؾ وكلهيى هغكب هی ؿيؿ اؼف هی ؿF ال شمله ال ک حیهای جصاقی پيما که به غىاوه واقؾ هی ؿيؿ هکىن ؾقيافث هی ؿ )هاقهىل 169/1(. A;;. يک: ابى هكلوق 447 و 181..;;B هماو.158 C;;. ؾق ه ابغ اوپاييايی: شايمی )Jaime( ؾق بكؼی او اؾ ؼ ی هىشىؾ ؾق هىلههای آقاگىو به ىقت ؾوو- شيمی ؾوشممی و ؾووشالمه ب ؿه و ؾق ه ابغ ػكبی به ىقت شايمه ييم آهؿه اوثF )ػ او جاسيخ دولث اصالهى دس ايذلش 76/3(. :>;. وکه هؼكوف ؾق لكوو هيايه و ه ىىب به بيمي ه يا بيمايه )لى يه(. ايى يىع وکه يؽىحيى باق ؾق لكو يالؾهن هيالؾی ؾق لى يه كب ؿ. بيمي ی ال ال و يمكه كب هی ؿ و هك بيمي ی هؼاؾل وه و يين گكم ال بىؾ )شىليف 146(..;<; جالی.411/7 >>;. هماو 418/7..;<= هاقهىل.=C@/;

همؾوقاو هىيعی و يم آياو ؾق ظکىهث هكي ياو ); 869-?Cه( /;A يظاهياو همؾوق هىيعی بكای اؼحه ؿو ال ؾيگك وپاهياو هىظف بىؾيؿ بك والضهای ؼىؾ ليب ي ب ک ؿ و لبان ويژهای غيك ال لبان يظاهياو هىلماو بك جى ;<> ک ؿ. البحه هكي ياو آياو قا ؾق ؾيى او آلاؾ گفا ح ؿ و بكای آياو الؿام به واؼث کليىا ;<? يمىؾيؿ. ظاهكا همؾوقاو هىيعی اوباب لظمث هكؾم فان هی ؿيؿF ب ابكايى ول او ابىيىوف ؾق وال 639 ه ؾق بيكوو ال هك فان هکايی قا به يام ظظيكه يا هكنالمؿين ب ا کكؾه آياو قا ;<@ بؿايصا ه حمل واؼث. ايى هکاو هماو ىق که ال ػ ىاو ظظيكه ييم بكهیآيؿ ظکن پاؾگاو ;<A يظاهی قا ؾا ث که اظب ك ه با ؼاؾهاو و ييكوهاي که ػمؿجا هىيعی بىؾيؿ ؾق ;<B آيصا الاهث هیکكؾيؿ. ؾق ه ابغ ال هعل الاهث هىيعياو ؾق فان جعث ػ ىاو ;=: ;<C قب ال اقی و المالض ياؾ ؿه و ػلث ب ای آو جمايم هىيعياو ال هىلماياو و ؾفغ آلاق و ايث آياو ال هكؾم کك گكؾيؿه اوث. ;=; ه ىيی بك ايى يظك اوث که ظظيكه غيك ال قب ال اقی بىؾه و اظحماال ;=< بؼؿ ال ب ای فان شؿيؿ ؾق وال 671 ه واؼحه ؿه اوث. قب ال اقی ؾق والغ هكی.;<> األػكشی.91?>;. ظكکات Eالصي المغكبی فی ػهؿ ب یهكيىD F93 جالی 411/7. @>;. ابىابیلقع الزخیشة الض یة.C@وC; ولاو هکاو آو قا ؾق ک اق ؾقواله غكبی فان و چىبيؿه به ؾيىاق هك ؾايىحه اوثF به گفحه او ايى هکاو قواق بىياق بمقگی بىؾ با ظصكههای کىچک )ولاو 181/4(. A>;. يک: ظكکات المغشب عبشالحاسيخ 449/1..;<B ولاو.181/4.;<C للم ؿی.419/3 :=;. ابىؼ يب يفاظة الجشاب F491 ابى ؼلؿوو الؼبك 115/7. المالض ػمؿجا به هعل الاهث يهىؾياو ا الق هی ؿ..;=; ابىهكلوق.446 >=;. ه ىيی 35.

>A/ جاسيخ و جمذ و اصالهى وال يالؾهن ماقه بيىث و ؾوم پاييم و لهىحاو 4991 ;== هىحمل بىؾ و جماهی اهکايات قا ؾا ث. ;=> هیکكؾيؿ. آياو لياو و فكليؿاو او قا ؾق آيصا الاهث ؾاؾه بىؾيؿ. هىيعياو ؾق قب ال اقی آلاؾايه ليؿگی ػلیقغن ظمايث هكي ياو ال اشحماػات هىيعی ظاهكا گاه آياو ال وىی ػؿهای هىقؾ هصىم لكاق هیگكفح ؿF ال شمله ؾق وال A:Aه/ B :=;م يىوف بى هعمؿ بى ابیػياؾ ظاکن هكاک ؾوث به ک حاق ;=? هىعياو همين هكاک لؾه و بك اهىال آياو ؾوث يافث. هنچ يى په ال آوکه جى ئه غكويه بى اي ىاو بك ؿ ػمك بى ػبؿالله وليك آ کاق ؿ هكؾم فان به قب ال اقی )المالض( هصىم بكؾيؿ و بىياقی ال هىيعياو قا ک حه اهىال او قا ;=@ غاقت کكؾيؿ. ال گماقيهای ه ابغ ؾوقه هكي ی ؾقباقه اؼكاز يظاهياو هىيعی ال فان و ؾفغ آلاق آياو ;=A ال هكؾم هنچ يى جكؾؾ اقال و اوباي و كابؼىاقاو هىلماو ؾق اشحماػات هىيعی ;=B فان هیجىاو ؾايىث که ظ ىق هىيعياو ؾق شاهؼه اوالهی بكای هىلماياو لابل جعمل يبىؾ. گماقي هصىم هىلماياو به قب ال اقی بك ؼ ن و يفكت هىلماياو به هىيعياو و ياق ايی آياو ال يفى لؿقت همؾوقاو هىيعی ؾق ؾقباق هكي ی ؾاللث ؾاقؾ. با جىشه به ک مک ها و ؾقگيكیهای هىلماياو با هىيعياو ؾق ايؿله قفحاقهای ج فكآهيم هكؾم هغكب ال هىيعياو ؾوق ال ايحظاق يبىؾ. اها ظمايث هكي ياو ال هىيعياو اظحماال هىلماياو قا هصبىق به وکىت کكؾه بىؾ. اگك هكؾم ال هؿاؼله هىيعياو ؾق اهىق ؾولث کايث ؾا ح ؿ و به ==;. ظكکات هماو 96/1..;=> هاقهىل.437/1?=;. لهايیکه ول او ابىذابث ال ک حاق هىعياو هكاک جىو ابىابیػياؾ ؼبك يافث ابىابیػياؾ و ؿ يفك ال ياقاو او قا ک ث و وكهاي او قا به ايحمام ک حه ؿگاو هىيعی بك ؾقواله هكاک آويؽث )ظكکات هماو 93/1(. @=;. ابىؼلؿوو هماو F147/7 والوی 413/1. A=;. ابىابیلقع الزخیشة الض یة 94. B=;. ابىؼلؿوو هماو 115/7.

همؾوقاو هىيعی و يم آياو ؾق ظکىهث هكي ياو ); 869-?Cه( /=A ;=C ول او اػالم هیکكؾيؿ ول او الؿاهی ايصام يمیؾاؾF ب ابكايى هىلماياو ؾق ؿؾ فك ث و بهايه بىؾيؿ جا آج ؼ ن و يفكت ؼىؾ قا به هىيعياو ؼلهوق ک ؿ. اظحماال جى ئهها و ؾويىه چي یهای همؾوقاو هىيعی و اػحكا هىلماياو بك آياو ;>: گاهی هكي ياو قا بك آو هیؾا ث جا هعؿوؾيثها و هصالاجی بكای آياو ؾق يظك بگيكيؿ. ال ياههای که پاپ ييکىالن چهاقم ؾق وال BC @ه/: C >;م به هىيعياو همين هغكب يى حه اوث جىاو ؾايىث که پاپ ال و غ اجباع ؼىؾ ؾق شاهؼه اوالهی يگكاو بىؾه و بين جباهی ;>; ؾيى آياو قا ؾا حه اوث. گاهی هىيعياو ف اقهايی قا که ال شايب هىلماياو بك آياو واقؾ هی ؿ به پاپ و ؾولثهای هىيعی اػالم هیکكؾيؿ و ال آياو ياقی هیؼىاوح ؿF ال شمله ؾق اواؼك ؾوقه هكي ی ؾق وال>> Bه/ C ;<;م آياو کايات ؼىؾ قا به پاپ هاقجاو پ صن اػالم ;>< کكؾيؿ. کليىا و ؾولثهای هىيعی ييم بكای قهايی هىيعياو ؾق هغكب الؿام کكؾيؿ و ال ;>= ايى كيك لهي ه يفى ؼىؾ قا ؾق ايى وكلهيى فكاهن واؼح ؿ. په ال ومى هكي ياو که پكجغالیها و اوپاييايیها بك بكؼی ه ا ك هغكب جىل يافح ؿ بؼ ی ال هىيعياو همؾوق هىلؼيث ؼىبی به ؾوث آوقؾيؿF ال شمله ؾق اواؼك لكو C=;. ظكکات هماو 71/1. :<;. ال شمله ول او ابىيؼمىب ؾوحىق ؾاؾ آياو قا ؾق ظالث بكؾگی يگه ؾاقيؿ )ؼىوی اليمايی ;<(F بكؼی ال ليؿاو هؽ ى هىيعياو ؾق هكاک وؽى قايؿهايؿ )يک: ظكکات هماو 93/1(. ;<;. ييکىالن ؾق ياهه هفکىق ؼ اب به هنو او ؼىؾ ال شمله به باقويات )ؼاؾهاو ل ك( و الميلي يات المىيعيه ) به يظاهياو هىيعی( که ؾق ؼؿهث وال يى هغكب جىيه و جلمىاو بىؾيؿ جى يه کكؾه جا يىبث به ظفظ ؾيى و ػميؿۀ ؼىؾ اهحمام ؾا حه با ؿ. پاپ ال قػايای هىيعی ؼىؾ ؼىاوحه بىؾ جا ؾق اهىق ؾي ی ال قوؾقيک يماي ؿۀ او ا اػث ک ؿ )جالی 487/7(. ><;. هماو. =<;. يک: لاؾقی F99-91 ي ا F71-79 ؼكالی 31.

<A/ جاسيخ و جمذ و اصالهى وال يالؾهن ماقه بيىث و ؾوم پاييم و لهىحاو 4991 43 هيالؾی/ يهن هصكی يکی ال اظفاؾ هىيعياو هكجمله ؾق قبا به قياوث کليىای واو ;>> فكايىىا قويؿ. نتیجه هكي ياو بكای اوحعکام بؽ يؿو به ب يه ظکىهث ؼىؾ به ييكويی يظاهی جکيه ؾا ح ؿ اها بی- اػحماؾی آياو به بكبكها و اػكاب و ييم ياجىايی آياو ؾق جىل بك ه مه اوحكاجژيکی وبحه باػد ؿ جا شهث بكؼىقؾاقی ال ييكوی يظاهی لابل اػحماؾ و فكهايبكؾاق به ييكوهای هكجمله هىيعی ؼا ه وكبالاو آقاگىيی که ال ههاقتهای يظاهی ويژه بكؼىقؾاق بىؾيؿ جىشه ک ؿ و آياو قا ؾق اهىق وپاه و ؾقباق بهؼؿهث بگيكيؿ. ييال هكي ياو به ايى همؾوقاو باػد ؿ بكای آياو ػ ايا و همايای ويژه ؾق يظك بگيكيؿ. به هميى ؾليل هىيعياو ييم به ؼؿهث ؾق ؾقباق آياو قغبث ي او ؾاؾيؿ و با ايىاع ؼىيؼؿهحیها ؾق اهىق يظاهی هاي ؿ كکث ؾق ش گها هعافظث ال ول او و هكالبث ال ل ك او هنچ يى ظ ىق ؾق اهىق وياوی هاي ؿ وفاقت و شاوىوی و... يم هؤذكی ايفا کكؾيؿ و ال ايى كيك يفى لياؾی قا ؾق ظکىهث هكي ياو به- ؾوث آوقؾيؿ. ؾق ؾوقاو ؼف ظکىهث هكي ياو بكؼی ال وكؾاقاو هىيعی اظحماال با ظمايث ؾولث ل حاله بك ک مک های بيى اهماؾگاو هكي ی ؾاهى لؾيؿ و ؾق ج ؼيف و ومى ؾولث آياو اذك گفا ح ؿ. کتابشناسی آيحی هعمؿابكاهين آيذلش ؾاي گاه جهكاو =@=;ي. ابىابیلقع أبىالعىى ػ یل بى ػبؿالله الفاوی األيیش المطشب بشوض المشطاس فى أخباس هلىک المغشب و جاسيخ هذي ة فاس الكبا ؾاقالم ىق لل باػة و الىقالة > CA ;م. همى الزخیشة الض یة فى جاسيخ الذولة المشي یة الكبا ؾاقالم ىق لل باػة و الىقالة > CA ;م. <<;. فاقز و کكباز 67.

همؾوقاو هىيعی و يم آياو ؾق ظکىهث هكي ياو ); 869-?Cه( /?A ابىالؽ يب لىاوالؿيى اإلداطة فى أخباس غشياطة جعميك هعمؿ ػبؿالله ػ او > الماهكة هکحبة الؽايصی = CA ;م. همى يفاظة الجشاب و عاللة االغحشاب به کى اظمؿ هؽحاق ػباؾی لاهكة ؾاقالکحب الؼكبی بیجا. ابىؼلؿوو ػبؿ الكظمى بى هعمؿ جاسيخ ابى خلذوو العبش ديىاو المبحذأ و الخبش فى جاسيخ العشب و البشبش و هى عاصشهن هى روى الشؤو األکبش جعميك ؼليل عاؾة بيكوت ؾاقالفکك الرايية B :<;ھ/ CBB ;م. همى همذهه جعميك ؼليل عاؾة بيكوت ؾاقالفکك الرايية B :<;ھ/ CBB ;م. ابىهكلوق جلمىايی هعمؿ المض ذ الصذیخ الذضى فى هآثش و هذاصى هىاليا ابى الذضى به کى هاقيا ؼيىىن بيغيكا به کى هعمىؾ بىػياؾ الصمايك ال كکه 4154 ھ/ 4984 م. الى ية لل ك و الحىليغ االؾقيىی ابىػبؿالله هعمؿ بى هعمؿ بى ػبؿالله يزهة المشحاق فى اخحشاق اآلفاق بيكوت ػالن الکحب 4159 ھ.. األػكشی ي ال هؤيؿ الذولة المشي یة على عهذ الضلطاو يىصف ػبؿالىاظؿ يىو ه هصله کلية الحكبية شاهؼة المى ل?><;ھ/ <::>م. بى يعمىب المشي ى بئ كاف الؿکحىق بكگييىی کاظن Eابى ابی الؼالءD دائشة المعاسف بزسگ اصالهى ز> جهكاو هكکم ؾائكة المؼاقف بمقگ اوالهی > B =;ي. البکكی ابىػبيؿ المضالک و الممالک بیشا ؾاقالغكب االوالهی > CC ;م. جالی ػبؿالهاؾی جاسيخ الذيبلىهاصى للمغشب الهيئة الؼاهة لمکحبة االوک ؿقية B :<;ه/ CBB ;م. شىليف يىين يىوف العذواو الصلیبى على هصش )هزيمه لىيش الحاصع فى الم صىسة و فاسصکىس( بيكوت ؾاقال ه ة الؼكبية 4984 م. شىلياو اقل ايؿقی جاسيخ أفشيمیا الشمالیة جعميك هعمؿ همالی و الب يك بى والهة ز> الؿاق الحىيىية لل ك بی جا. ظكکات ابكاهين Eالصي المغكبی فی ػهؿ ب یهكيىD هجلة کلیة االداب و العلىم االيضايیة الؼؿؾB الكبا > CB ;م. همى المغشب عبش الحاسيخ الصمء الرايی ؾاقالعؿيد ؾاقالبي اء <::>م. ظكيكی هعمؿ ػيىی جاسيخ المغشب االصالهى و االيذلش فى العصش المشي ى ؾاقالملن لل ك و الحىليغ کىيث B :<;ھ.

@A/ جاسيخ و جمذ و اصالهى وال يالؾهن ماقه بيىث و ؾوم پاييم و لهىحاو 4991 ظمىی يالىت هعجن البلذاو بيكوت ؾاقال اؾق 4993 م. ؼكالی بؿيؼه جاسيخ الک یضة ال صشايیة فى المغشب االلصى قبا B ><;ھ / A ::>م ؼىوی اليمايی Eالکحائب المىيعية فی ؼؿهة الملىک المغاقبةD جكشمه اظمؿ هؿي ه دعىة الذك وال C; ي? CAB ;م. والوی اظمؿ بى ؼالؿ يا كی اإلصحمصاء الخباس الذول المغشب األلصى به کى هعمؿ ظصی ابكاهين بى الب و اظمؿ جىفيك ه ىقات ولاقة الرمافة و االج ال بی شا ;::>م. ػىکكی ػلیبابا EآقاگىوD دائشة المعاسف بزسگ اصالهى ز; هكکم ؾائكة المؼاقف بمقگ اوالهی > B =;ي. ػمكهىوی ػمالؿيى دولث هىدذوو دس غشب جهاو اصالم جكشمه اؾق ؼىق ا لن پژوه کؿه ظىله و ؾاي گاه 4984 ي. ػمكی هاب الؿيى اظمؿ بى ف ل الله هضالک االبصاس و همالک االهصاس به کى ظممة اظمؿ ػبان ابىظبی المصمغ الرمافی 1551 م. ػ او هعمؿ ػبؿالله جاسيخ دولث اصالهى دس ايذلش جكشمه ػبؿالمعمؿ آيحی والهاو ايح اقات کيهاو ; A =;ي. فاقز فليپ و يىوف کكباز المضیذیىو و الیهىد فى الحاسيخ االصالهى العشبى و الحشکى جكشمه ب يك الىباػی الماهكة وي ا ل ك 4991 م. فايمه کالن Eالصي ػ ؿ المىظؿيىD دساصات جاسيخیه لص ة کحابة جاقيػ الؼكب بصاهؼة ؾه ك الؼؿؾ 94 و.4989 91 فكهم ؿ يىيه Eجصاقت ؾق ؾقيای هؿيحكايه: بكقوی هؼاهؿات جصاقی ابىالعىى و ابىػ او هكي ی با ؾولثه یا هىيعی«هجله جاسيخ و جمذو اصالهى وال B ي?; جهكاو بهاق و جابىحاو ; C =;ي. الماؾقی بىج ي إبكاهين Eالصاليات المىيعية بالمغكب اإلوالهی ؼالل ػ ك المىظؿيىD االجحهاد الؼؿؾ 18 بيكوت 4146 ھ. الملم ؿی ابىالؼبان اظمؿ بى ػلی صبخ األعشى فى ص اعة اإليشاء كض و جؼليك يبيل ؼالؿ الؽ يب بيكوت ؾاقالکحب الؼلمية 4157 ھ/ 4987 م. لىجىقيى قوشيه فاس فى عصش ب ىهشيى جكشمه يمىاللياؾة بيكوت هکحبة لب او 4967 م. هاقهىل کكفصال )کكبؽال( المؼاقف < CB ;م. إفشيمیا جكشمة ػى الفكيىية هعمؿ ظصی و آؼكوو الكبا هکحبة

هصؿی همؾوقاو هىيعی و يم آياو ؾق ظکىهث هكي ياو ); 869-?Cه( AA/ يىى ػبؿ الؼال ػبؿالله والم العاللات الحجاسية بیى دولة ب ى هشيى و الجمهىسيات اإليطالیة )ج ىة- بیزا - الب ذلیة( قوالة ل يل ؾقشة الؿکحىقاه ه ك شاهؼة الملاليك کلية اآلؾاب?::>م. هصهىل المىلف )جأليف = ABه( الذلل المىشی ة فى رکش الخباس المشاکش یة جعميك ػلىي قبا الفحط 4996 م. همكی جلمىايی اظمؿ يفخ الطیب به کى اظىاو ػبان بيكوت BB =;ھ / C@B ;م. ه ىيی هعمؿ وسلات عى دعاسة المشي ییى کلية اآلؾاب بالكبا ؾاقالبي اء 4115 ھ / 1555 م. هىيه ظىيى جاسيخ جمذو هغشب جكشمه ظميؿق ا يؽی جهكاو ومث : C =;ي. ي ا ه فی Eشىايب هى الؿيمغكافية الحاقيؽية لليهىؾ و ال اقیD ک ايیش الؼؿؾ 4 وشؿه ه ىقات کلية اآلؾاب و الؼلىم االيىاييه 4989 م. يميكی ابى العاز فیط العباب و افاظة لذاح اآلداب فى الذشکة الضعیذة الى لض طی ة و الزاب جعميك هعمؿ بى مكوو بيكوت ؾاق الغكب االوالهی : CC ;م. ولاو ظىى بى هعمؿ إفشيمیا جكشمه ػى الفكيىية هعمؿ ظصی و هعمؿ االؼ ك بيكوت ؾاقالغكب االوالهی = CB ;م.